System świadczeń emerytalnych w Polsce jest dość rozbudowany i wielu emerytów nie jest świadomych wszystkich dodatków i uprawnień, jakie im przysługują. W tym artykule przedstawimy kompleksowy przegląd świadczeń emerytalnych, dodatków i ulg, które mogą znacząco poprawić sytuację finansową seniorów.

Podstawowe świadczenia emerytalne

1. Emerytura z ZUS

Podstawowym świadczeniem jest emerytura z ZUS, która przysługuje osobom w wieku emerytalnym (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn), posiadającym odpowiedni staż ubezpieczeniowy. Wysokość emerytury zależy od:

  • Zgromadzonego kapitału składkowego
  • Średniego dalszego trwania życia
  • Stażu pracy i wysokości zarobków (w starym systemie emerytalnym)

2. Emerytura minimalna

Jeśli wyliczona emerytura jest niższa od kwoty minimalnej, a emeryt posiada wymagany staż pracy (20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn), przysługuje mu emerytura w wysokości minimalnej. Od 1 marca 2023 roku minimalna emerytura wynosi 1588,44 zł brutto.

3. Emerytura z KRUS

Rolnicy ubezpieczeni w KRUS mogą otrzymać emeryturę rolniczą. Warunkiem jest osiągnięcie wieku emerytalnego oraz posiadanie co najmniej 25 lat podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Dodatkowe świadczenia i dodatki dla emerytów

1. Trzynasta emerytura

Od 2019 roku wszyscy emeryci otrzymują dodatkowe roczne świadczenie pieniężne, tzw. "trzynastą emeryturę". Jest ona wypłacana wszystkim emerytom i rencistom w wysokości minimalnej emerytury. W 2023 roku wynosi 1588,44 zł brutto.

2. Czternasta emerytura

W 2021 roku wprowadzono również "czternastą emeryturę", która ma charakter świadczenia uzależnionego od wysokości otrzymywanej emerytury. W pełnej wysokości (równej minimalnej emeryturze) przysługuje osobom, których świadczenie podstawowe nie przekracza określonego progu (w 2023 roku jest to 2900 zł brutto). Powyżej tego progu czternasta emerytura jest zmniejszana według zasady "złotówka za złotówkę".

3. Dodatek pielęgnacyjny

Przysługuje osobom całkowicie niezdolnym do pracy i samodzielnej egzystencji lub osobom, które ukończyły 75 lat. Od 1 marca 2023 roku dodatek pielęgnacyjny wynosi 294,39 zł miesięcznie.

4. Zasiłek pielęgnacyjny

Jest to świadczenie przyznawane osobom niepełnosprawnym wymagającym opieki i pomocy. Wynosi 215,84 zł miesięcznie. Uwaga: nie można łączyć zasiłku pielęgnacyjnego z dodatkiem pielęgnacyjnym.

5. Dodatek kombatancki

Przysługuje osobom, które posiadają uprawnienia kombatanckie. Od 1 marca 2023 roku wynosi 294,39 zł miesięcznie.

6. Dodatek kompensacyjny

Przysługuje kombatantom i niektórym osobom uprawnionym. Wynosi 44,16 zł miesięcznie.

7. Dodatek za tajne nauczanie

Przysługuje nauczycielom, którzy prowadzili tajne nauczanie w czasie wojny. Wynosi 294,39 zł miesięcznie.

8. Ryczałt energetyczny

Przysługuje kombatantom, wdowom/wdowcom po kombatantach oraz osobom represjonowanym. Od 1 marca 2023 roku wynosi 255,17 zł miesięcznie.

9. Świadczenie dla wdów/wdowców po inwalidach wojennych

Osoby będące wdowami lub wdowcami po inwalidach wojennych mogą otrzymać dodatek w wysokości 294,39 zł miesięcznie.

10. Świadczenie pieniężne dla osób deportowanych

Przysługuje osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR. Wysokość zależy od liczby miesięcy deportacji.

Wsparcie finansowe dla emerytów o niskich dochodach

1. Zasiłek stały

Przysługuje osobom całkowicie niezdolnym do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, o dochodach niższych niż kryterium dochodowe. W 2023 roku maksymalna wysokość zasiłku stałego wynosi 719 zł miesięcznie.

2. Dodatek mieszkaniowy

Pomoc dla osób o niskich dochodach, które mają problemy z opłaceniem czynszu i innych opłat mieszkaniowych. Wysokość uzależniona jest od dochodów, liczby osób w gospodarstwie domowym oraz powierzchni lokalu.

3. Dodatek energetyczny

Przysługuje osobom pobierającym dodatek mieszkaniowy, które są stroną umowy z dostawcą energii elektrycznej. Wysokość zależy od liczby osób w gospodarstwie domowym.

4. Pomoc społeczna

Emeryci o bardzo niskich dochodach mogą ubiegać się o różne formy pomocy z ośrodków pomocy społecznej, takie jak zasiłki celowe, specjalne zasiłki celowe, pomoc rzeczową czy usługi opiekuńcze.

Ulgi i uprawnienia dla seniorów

1. Ulgi komunikacyjne

Osoby, które ukończyły 60 lat (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni) mogą korzystać z różnych ulg w transporcie publicznym:

  • Osoby, które ukończyły 65 lat, mają prawo do 37% zniżki na bilety PKP i PKS
  • W wielu miastach funkcjonują specjalne zniżki dla seniorów na komunikację miejską, a niektóre miasta oferują nawet bezpłatne przejazdy dla osób po 70. roku życia

2. Ulgi podatkowe

Emeryci mogą korzystać z podwyższonej kwoty wolnej od podatku. Ponadto osoby w wieku powyżej 65 lat mogą odliczyć od dochodu część wydatków na leki.

3. Karta Seniora

W wielu miastach funkcjonuje Karta Seniora, która uprawnia do zniżek w instytucjach kultury, obiektach sportowych, placówkach medycznych i punktach usługowych.

4. Bezpłatne leki dla seniorów 75+

Osoby, które ukończyły 75 lat, mają prawo do bezpłatnych leków znajdujących się na liście leków dla seniorów (tzw. lista "S").

Ważne informacje

Niektóre dodatki i świadczenia nie przysługują automatycznie – trzeba o nie wnioskować. Warto regularnie sprawdzać, czy nie pojawiły się nowe możliwości wsparcia dla seniorów oraz weryfikować, czy spełniamy kryteria do otrzymania dodatkowych świadczeń.

Jak ubiegać się o dodatkowe świadczenia?

Aby otrzymać dodatkowe świadczenia, należy złożyć odpowiednie wnioski w zależności od rodzaju świadczenia:

  1. Świadczenia z ZUS (dodatek pielęgnacyjny, kombatancki) – wniosek należy złożyć w oddziale ZUS
  2. Zasiłek pielęgnacyjny – wniosek składa się w urzędzie gminy lub miasta
  3. Dodatek mieszkaniowy i energetyczny – wniosek składa się w urzędzie gminy lub miasta
  4. Pomoc społeczna – wniosek składa się w lokalnym ośrodku pomocy społecznej

Większość wniosków można złożyć osobiście, przez pełnomocnika, pocztą lub elektronicznie (np. przez platformę ePUAP lub PUE ZUS).

Podsumowanie

System świadczeń emerytalnych w Polsce oferuje wiele możliwości wsparcia finansowego dla seniorów. Poza podstawową emeryturą, emeryci mogą korzystać z dodatkowych świadczeń, dodatków oraz różnych ulg i uprawnień.

Niestety, wiele osób nie jest świadomych wszystkich przysługujących im praw lub nie wie, w jaki sposób ubiegać się o dodatkowe świadczenia. Dlatego tak ważne jest, aby regularnie sprawdzać dostępne możliwości i weryfikować, czy spełniamy kryteria do otrzymania dodatkowego wsparcia.

W ImposCompi oferujemy kompleksową pomoc w sprawdzeniu, jakie świadczenia przysługują w indywidualnej sytuacji oraz wsparcie w przygotowaniu i złożeniu niezbędnych wniosków. Nasi eksperci są na bieżąco z wszystkimi zmianami w przepisach i mogą pomóc w uzyskaniu maksymalnych korzyści finansowych w ramach obowiązującego prawa.